İsrailin Beyrutdakı hücumda öldürüldüyü Həsən Nəsrullah 1992-ci ilin fevralından Livandakı “Hizbullah” qruplaşmasının lideri, din xadimi idi.
İstər Livanda, istərsə də digər ərəb ölkələrində məşhur olan Həsən Nəsrullah Hizbullahın siması hesab olunurdu.
Hizbullahın siyasi səhnəyə çıxması və Livan hökumət strukturunda güc qazanması üçün tarixi bir məqamda mühüm rol oynayıb.
Nəsrullahın İranın dini lideri Ayətullah Əli Xamenei ilə xüsusi münasibəti olub. Hizbullah ABŞ tərəfindən terror təşkilatları siyahısına salınsa da, iki lider heç vaxt aralarındakı sıx əlaqəni gizlətməyib.
Həsən Nəsrullahın həm düşmənləri, həm də pərəstişkarları var. O, İsrail tərəfindən öldürülmək qorxusundan illərdir ictimaiyyət qarşısına çıxmayıb.
Buna baxmayaraq az qala hər həftə etdiyi çıxışlarla Nəsrullah Livanda və dünyada müxtəlif məsələlərə münasibət bildirir, rəqiblərinə təzyiq göstərməyə çalışırdı.
64 yaşlı Nəsrullahın rəhbərlik etdiyi Hizbullah İsrailə qarşı münaqişələr aparıb və qonşu Suriyada müharibəyə qoşularaq, güc balansının prezident Bəşər Əsədin xeyrinə dəyişməsində rol oynayıb.
Usta bir strateq kimi görünən Nəsrullah Hizbullahı İsrailin “əsas düşməni” adlandırdı. İrandakı şiə dini liderləri və HƏMAS kimi Fələstin yaraqlı qrupları ilə ittifaqlar qurdu.
1960-cı ildə Beyrutun yoxsul şimal ətrafı Şarşabukda yoxsul şiə ailəsində anadan olan Nəsrullah sonradan Livanın cənubuna köçüb. O, Hizbullahın qurucularından biri olmamışdan əvvəl yarımhərbi təşkilat olan Amal hərəkatına qoşulub.
Hizbullah 1982-ci ilin yayında İsrail qüvvələrinə qarşı döyüşmək üçün Livana gələn İran İnqilab Keşikçiləri Korpusunun üzvləri tərəfindən yaradılıb. Hizbullah İranın dəstəklədiyi və siyasi İslama baxışını yaymaq üçün bir yol olaraq gördüyü ilk qrup idi.
Hizbullah “Müqavimət oxu” kimi tanınan İranın dəstəklədiyi fraksiyalar və hökumətlər qrupunun bir hissəsinə çevrildiyi üçün Nəsrullah özü üçün bir güc dairəsi yaratdı.
Hizbullah Nəsrullahı 1992-ci ilin fevralında, keçmiş lideri 39 yaşlı Seyid Abbas Musəvinin Livanın cənubunda İsrail helikopterinin hücumu nəticəsində öldürülməsindən iki gün sonra baş katib seçdi.
Bu inkişafdan 5 il sonra ABŞ Hizbullahı terror təşkilatı elan etdi.
Nəsrullahın dövründə Hizbullah 18 illik işğaldan sonra 2000-ci ildə Livanın cənubundan İsrail qoşunlarının çıxarılması ilə nəticələnən yıxılma müharibəsinə rəhbərlik edib. Nəsrullahın böyük oğlu Hadi 1997-ci ildə İsrail qüvvələrinə qarşı döyüşlərdə həlak olub.
2000-ci ildə İsrailin Livanın cənubundan çəkilməsindən sonra Nəsrullah həm Livanda, həm də ərəb dünyasında simvolik status qazandı. Onların mesajları Hizbullahın öz radio və televiziyalarında yayımlanırdı.
Bu status 2006-cı ildə Hizbullahın 34 günlük müharibədə İsraillə çıxılmaz vəziyyətə düşməsi ilə daha da möhkəmləndi.
2011-ci ildə Suriyada müharibə başlayanda Hizbullah silahlıları Əsəd qüvvələrinin tərəfinə keçərək səfərbər oldular. Lakin ərəb dünyası Əsədi sıxışdırdığı üçün Hizbullahın populyarlığı azaldı.
Hazırkı münaqişədə Nəsrullahın rolu…
Oktyabrın 7-də İsraillə Qəzza zolağına hakim olan HƏMAS arasında toqquşmalar yenidən alovlanarkən, Hizbullah Qəzza üçün “ehtiyat cəbhə” adlandırdığı sərhəddəki İsrail hərbi məntəqələrinə hücum etməyə başladı.
Nəsrullah bu müddət ərzində etdiyi çıxışlarda Hizbullahın sərhədyanı hücumlarının Qəzzada HƏMAS-a yönələcək İsrail qüvvələrinin diqqətini yayındırdığını müdafiə edərək, Qəzzada atəşkəs əldə olunmayana qədər Hizbullahın İsrailə qarşı hücumlarını dayandırmayacağını vurğulayıb.
Hətta son həftələrdə İsrailin “münaqişədə yeni mərhələ” elan etməsindən sonra gərginlik xeyli artsa da, Nəsrullah hələ də itaətkarlığını davam etdirir.
İsrail, təşkilata bağlı yüksək rütbəli hərbi komandirlərin həlak olduğu hücumlar həyata keçirib. İsrail əsasən Hizbullah üzvlərinin istifadə etdiyi minlərlə peycer və telsizin partladılmasında da günahlandırılıb.
Bu hücumlarda 37 nəfər həyatını itirib, minlərlə insan yaralanıb. Hizbullah hücumlarda İsraili günahlandırsa da, İsrail bunu nə təsdiq, nə də təkzib edib.
Hizbullahın qısa tarixi…
“Allahın partiyası” mənasını verən “Hizbullah” 1982-ci ildə “İsraili Cənubi Livandan dəf etmək” və “İsraili məhv etmək” məqsədi ilə qurulub.
Qrupun lokomotivi Livandakı şiə müsəlman icmasının hərbi partiyası olan Amal Hərəkatı idi.
Müsəlmanların iştirakı ilə İranda Ayətullah Xomeyninin həyata keçirdiyi oxşar İslam İnqilabını Yaxın Şərqdə yaymaq üçün tərəfdarlar toplamağa çalışdılar.
1982-ci ildən əvvəl Amal Hərəkatının çətiri altında olan Hizbullah, 1990-cı ilə qədər öz kimliyi ilə Livan Vətəndaş Müharibəsində mühüm partiyaya çevrildi və ABŞ-ı ölkədən çəkilməyə məcbur etmək üçün bir sıra hücumlar həyata keçirdi.
2006-cı ildə Livan və İsrail arasında baş verən müharibə bir çox ərəb ölkələri tərəfindən Hizbullahın dönüş nöqtəsi kimi qiymətləndirilib. Eyni ildə əldə olunan atəşkəsdən sonra hər iki tərəf qələbəni elan etsə də, ərəb ölkələri arasında müharibə “Hizbullahın qəti qələbəsi” kimi qiymətləndirilib.
Qeyd edək ki, bu qrup hal-hazırda Livan Milli Ordusu ilə birlikdə öz silahlı qüvvələrinə malikdir və Livanın ən mühüm siyasi partiyalarından biri hesab olunur.
Şəbnəm
Gununsesi.info
