Koqnitiv geriləmə qocalmanın təbii bir hissəsidir və adətən 40 yaşdan sonra özünü büruzə verir. 50-ci illərin ortalarında yaddaş və diqqət problemləri yarana bilər. Bununla belə, ekspertlər bildirirlər ki, beyin sağlamlığını qorumaq və onu formada saxlamaq üçün ala biləcəyimiz tədbirlər var.
Gununsesi.info xarici mediaya istinadən xəbər verir ki, yeni bir araşdırma müəyyən yaşlarda koqnitiv geriləmənin sürətləndiyini müəyyən edir. 57, 70 və 78 yaşları beynin daha sürətli qocalmağa başladığı zirvə nöqtələri kimi önə çıxır. Tədqiqat bu yaşlarda koqnitiv dəyişikliklərin həyat tərzi ilə əlaqəli olduğunu vurğulayır.
Nature Aging jurnalında dərc edilən araşdırmada beyindəki 13 zülalın səviyyəsi araşdırılıb. Bu zülalların səviyyəsinin artması beyin yaşlanması və neyrodegenerativ xəstəliklərlə əlaqələndirilir. Həyat tərzi seçimlərinin beynin uzunmüddətli sağlamlığına təsir edə biləcək bu protein səviyyələrinə təsir edə biləcəyi də qeyd edildi.
57 yaşında beyin həcminin azalması ilə sinir liflərinin azalması və beynin ünsiyyət qabiliyyəti azalmağa başlayır. Orta yaşda artıq çəki əldə etmək qan axını azalda və beyin funksiyasına mənfi təsir göstərə bilər. Mütəxəssislər idmanla məşğul olmaq və sağlam həyat tərzinə yiyələnməyin neyroprotektiv təsirlər yaratdığını bildirirlər.
70 yaşına qədər beyində tau proteini yığılmağa başlayır ki, bu da düşünmə və öyrənmə qabiliyyətinin azalmasına səbəb olur. Təqaüdə çıxma ilə daha aşağı səviyyəli stimullaşdırma beynin zəifləməsinə səbəb ola bilər. Bununla belə, mütəxəssislər beyni çətin fəaliyyətlərlə stimullaşdırmağı məsləhət görürlər. Yeni hobbi sınamaq və ya fərqli bir dil öyrənmək kimi beyninizə meydan oxuyan fəaliyyətlər koqnitiv geriləmənin qarşısını ala bilər.
78 yaşa çatdıqdan sonra beyin həcmi daha da kiçilir və beyinə qan axını azalır. Bu proses iltihabla əlaqəli zülalların yığılmasına gətirib çıxarır. Ancaq bu dövrdə təhsil və yeni şeylər öyrənmək beyin sağlamlığının qorunmasında mühüm rol oynayır.
Mütəxəssislər vurğulayırlar ki, erkən yaşlardan sağlam həyat tərzi seçimləri idrakın zəifləməsini gecikdirə bilər.
Daimi idman, zehni fəaliyyət və sağlam qidalanma kimi vərdişlər beyin sağlamlığının qorunmasında böyük rol oynayır.
Bundan əlavə, sosial təcriddən qaçmaq və çətin fəaliyyətlərə üstünlük vermək uzun müddətdə beyin sağlamlığını qoruya bilər. Həyat tərzi dəyişikliklərini erkən yaşlardan qəbul etmək gələcək koqnitiv sağlamlıq üçün ən vacib addımlardan biridir.
Orxan Saffari
