1986-cı ilin aprelində Ukrayna tarixdə ətraf mühitə ən böyük miqdarda nüvə radiasiyasının buraxılması ilə nəticələnən böyük fəlakətə səhnə oldu. Çernobıl Atom Elektrik Stansiyasında baş vermiş qəza Ukraynada və onun ətrafında külli miqdarda radioaktiv materialın toplanması ilə nəticələnib.
Gununsesi.info xarici mediaya istinadən xəbər verir ki, partlayış nəticəsində 4 mindən çox insan həyatını itirdi, on minlərlə insan müxtəlif xəstəliklərdən əziyyət çəkdi.
Lakin Çernobıl faciəsindən sonra ortaya çıxan Cladosporium sphaerospermum adlı göbələk radiasiya ilə qidalanaraq sağ qalmağı bacarıb.
Mütəxəssislər deyirlər ki, bu “super göbələk” dərin kosmik missiyalardan gələn radioaktiv sahələrin mənbəyidir.
Ümumilikdə də Çernobıl nüvə fəlakətinin baş verdiyi ərazinin yaxınlığında yaşayan bəzi canlılar mutasiyaya uğrayaraq yeni super güc qazanıblar.
Bitkilərin günəş işığını fotosintez yolu ilə enerjiyə çevirdiyi kimi, bu göbələk də “radiosintez” adlı bir proseslə radiasiyanı kimyəvi enerjiyə çevirmək üçün kəşf edilmişdir.
Mantarın bu qabiliyyəti insan dərisində də olan melanin piqmentindən irəli gəlir. Melanin qamma şüalarını udur və onları kimyəvi enerjiyə çevirir. Bu proses göbələklərin hətta yüksək radiasiya səviyyəsində böyüməsinə imkan verir.
Tədqiqatlar göbələklərin radiasiya mühitində daha sürətli böyüdüyünü sübut etdi.
Alimlər kosmik missiyalarda C. sphaerospermumun radiasiyanı udmaq qabiliyyətindən radiasiya qalxanı kimi istifadə etməyi hədəfləyirlər. Beynəlxalq Kosmik Stansiyada aparılan araşdırmada göbələyin radiasiyanın 84 faizini blokladığı məlum olub. Bu, xüsusilə Mars kimi intensiv radiasiya mühitlərində astronavtları qorumaq üçün perspektivli bir irəliləyiş ola bilər.
Bu göbələyin təkcə kosmosda deyil, həm də Yerdəki radioaktiv ərazilərin təmizlənməsində faydalı ola biləcəyi düşünülür. Cladosporium sphaerospermum Çernobıl İstisna Zonası (CEZ) kimi radioaktiv ərazilərin daha təhlükəsiz və təbii təmizlənməsi üçün istifadə edilə bilər.
Göbələk təkcə radiasiyaya deyil, həm də həddindən artıq temperaturlara, yüksək duz səviyyələrinə və həddindən artıq turşu mühitlərə davamlıdır. Bu müqaviməti təmin edən genlərin kənd təsərrüfatı və biotexnologiya sahələrində istifadə oluna biləcək yenilikçi həlləri ilhamlandıra biləcəyi ifadə edilir.
Alimlər bu davamlı göbələyin biotexnologiya, kənd təsərrüfatı və ətraf mühitin təmizlənməsi kimi sahələrdə böyük potensiala malik olduğunu bildirirlər.
Mütəxəssislərin fikrincə, bu kəşf radiasiyaya davamlı materialların hazırlanması və ekstremal şəraitə davamlı kənd təsərrüfatı məhsullarının becərilməsi üçün mühüm addım ola bilər.
Orxan Saffari
