Covid-19 epidemiyasından irəli gələn uzunmüddətli sağlamlıq problemləri ilə bağlı narahatlıqlar artdıqca, mütəxəssislər xüsusilə yaşlı insanlarda demans riskinə diqqət çəkirlər. ABŞ-ın Texas Universitetinin Sağlamlıq Mərkəzində çalışan nevroloq Dr. Gabriel de Erausquinin rəhbərlik etdiyi araşdırmalar, uzun müddətli Covid simptomları yaşayan insanların demensiya inkişaf etdirmə ehtimalının 5 qat daha çox ola biləcəyini ortaya qoydu.
Gununsesi.info xarici mediaya istinadən xəbər verir ki, Wall Street Journal-a danışan Dr. Erausquin, xüsusilə 57 yaşdan yuxarı şəxslərin “erkən Alzheimer xəstəliyinin profilinə” sahib olduqlarını söylədi. Bu dəyişiklik yaşlılarda qalıcı ola bilər, ekspert izah etdi.
Dr. Erausquinin 60 yaşdan yuxarı 4000 xəstə üzərində apardığı genişmiqyaslı tədqiqatının ilk tapıntıları təəccüblüdür: Uzun müddətli Covid simptomları yaşayan 65 yaşdan yuxarı şəxslərin üçdə birində yüngül koqnitiv pozğunluq əlamətləri müşahidə olunur. Bu nisbət eyni yaş qrupunda uzun müddətli Covid yaşamamış şəxslərlə müqayisədə dörd-beş dəfə yüksəkdir.
Yüngül koqnitiv pozğunluq həmişə demensiyaya keçməsə də, bu xəstələrin təxminən altıda birində bir il ərzində demans diaqnozu qoyulacaq. Bu tapıntılar, Covid-19-un təkcə tənəffüs yollarına deyil, həm də mərkəzi sinir sisteminə təsir göstərə biləcəyini göstərən artan sübutlar toplusuna yeni bir əlaqə əlavə edir.
İngiltərədə son 10 il ərzində gənc yaşda başlayan demans hallarında 69% artım var. Bu, yaddaş itkisi kimi simptomların təkcə yaşlı əhaliyə deyil, həm də gənclərə təsir edə biləcəyi ilə bağlı narahatlıq doğurur.
Çikaqoda Şimal-Qərb Tibbindən Dr. Digər tərəfdən İqor Koralnik, müalicə etdiyi 70 uzun müddətli Covid xəstəsinin yarısının bilişsel reabilitasiyadan sonra yaxşılaşma göstərdiyini, lakin üçdə birində müalicəyə baxmayaraq heç bir yaxşılaşma olmadığını ifadə etdi.
Nature Medicine jurnalında dərc olunan məlumatlara görə, 2023-cü ilin sonuna qədər dünyada təxminən 409 milyon insan uzun müddətli Covid simptomları göstərdi. İngiltərədə 2023-cü ilin mart ayına olan məlumata görə, təxminən 2 milyon insan bu sağlamlıq problemi ilə mübarizə aparır. Bu insanların 1,3 milyonu bir ildən artıqdır ki, simptomlarının olduğunu deyir.
ABŞ Xəstəliklərə Nəzarət və Qarşısının Alınması Mərkəzlərinin (CDC) məlumatına görə, amerikalıların 17%-i uzunmüddətli Covid simptomları yaşadığını bildirsə də, bəzi tədqiqatlar bu nisbətin əslində 3,6% civarında olduğunu göstərir.
Mütəxəssislər xəbərdarlıq edir ki, risk qrupunda olan insanlar Covid-19 peyvəndini və gücləndirici dozaları atlamamalıdırlar. Virusun beyində mövcud problemləri sürətləndirməsi və ya yeni patoloji prosesləri başlatması hələ də araşdırılır.
Böyük Britaniyanın Milli Səhiyyə Xidməti (NHS) uzun Covid-i infeksiyadan sonra 12 həftədən çox davam edən yorğunluq, yaddaş və konsentrasiya problemləri, başgicəllənmə və nəfəs darlığı kimi əlamətlər olaraq təyin edir. Hal-hazırda bu vəziyyətin məlum müalicəsi yoxdur və istifadə edilən üsullar yalnız simptomları yüngülləşdirməyə yönəlib.
