Əlcəzair Şimali Afrikada, Aralıq dənizi sahillərində yerləşən bir ölkədir. Sahəsi 2,3 mln kv km, əhalisi isə 44 mln nəfərdən çoxdur.
Əlcəzairi tarixi boyu romalılar, alman tayfaları, bizanslılar, ispanlar, türklər və fransızlar idarə edib. Qədim dövrlərdə ölkə “Numidiya” kimi tanınırdı.
16-18-ci əsrlər arasında Əlcəzair Avropanı ələ keçirmək və onları Şimali Afrikada qul kimi satmaqla məşğul olan Barbar qul ticarətində iştirak etmişdi.
Ölkə böyük biri müddət Osmanlı imperiyasının əyaləti olub. Sonra isə Fransanın əsarətinə düşüb. Müstəqillik uğrunda döyüş isə 1954-cü ildən 1962-ci ilə qədər davam etdi və bu müharibə zamanı bir milyondan çox əlcəzairli həyatını itirdi.
Osmanlı İmperatorluğunun nəzarəti altına düşməzdən öncə Əlcəzair üç əsr boyunca Barbar piratlarının qərargahı olmuşdu.
Əlcəzair Şimali Afrikanın ən mehriban və füsunkar ölkələrindən biridir. Ölkə geniş və vəhşi Saxaradan, möhtəşəm sahil zolağından, inanılmaz mədəni və tarixi yerlərdən, səs-küylü şəhərlərdən əlbəttə ki, seviləcək və hörmət ediləcək insanlardan ibarətdir.
Əlcəzairin təxminən 80%-i Saxara səhrasıdır və oranın ümumi sahəsi 1,905,392 km2 təşkil edir. 2011-ci ildə Sudan dövləti Sudan və Cənubi Sudana parçalandıqdan sonra Əlcəzair Afrikanın ən böyük, bütün dünyada isə onuncu ölkə oldu.
Əlcəzairin milli heyvanı həmişə sevimli, nəhəng qulaqlı şüyüd tülküsüdür. Vətəni Saxara səhrası və Sinay yarımadası olan bu kiçik tülkülər cəmi 1,5-2 kiloqrama qədər çəki alır və böyük qulaqları ilə məşhurdur. Həqiqətən onlar çox şirindirlər. Bu sevimli canlılar Əlcəzairdə o qədər sevilir ki, onlar təkcə milli heyvan deyil, həm də “Les – Fennecs” milli futbol komandasının adını daşıyır.
Əksər İslam xalqlarından fərqli olaraq Əlcəzairdə qadınların vəziyyəti və mövqeyi daha yaxşıdır. Qadınlar Əlcəzairdə hakimlərin 60%-ni, vəkillərin 70%-ni və tələbələrin isə 60%-ni təşkil edir. Onların kişilərdən daha çox ev təsərrüfatlarda gəlir payı var.
Əlcəzairli evə baş çəksəniz, sizə xurma və çay təklif edəcəklər. Etzai, nanə çayı Əlcəzairdə ən məşhur çaylardandır.
Əlcəzair 1999-cu ildən prezident Əbdüləziz Buteflika rejimi altında idi. 20 il onun tərəfindən idarə edildikdən sonra gənc əlcəzairlilər onun ardıcıl beşinci müddətə seçkilərdə iştirak etmək qərarına etiraz etdilər. 82 yaşında Buteflika illərdir xəstə və yuxulu vəziyyətdə idi. Yenilik tərəfdarı olan gənc əlcəzair xalqı onu devirdi.
Konstantin şəhəri əsrlər boyu Əlcəzairin əsas şəhəri və paytaxtı olub. O, həm də Roma imperiyasının iqamətgahı idi. Bu gün şəhər turistlər üçün heyrətamiz yerdi. Çünki, Roma dövründən bəri bəlkə də heç dəyişməmiş bir nağıl şəhərinə bənzəyir.
Əlcəzairin iqtisadiyyatı və sənayesində neft və qaz məhsullarının hasilatı və emalı üstünlük təşkil edir. Bu sahə Əlcəzairin ixracının 95%-dən çoxunu təşkil edir.
Məşhur əlcəzairlilər arasında iki Nobel mükafatı laureatı da var. Albert Kamyu 1957-ci ildə Ədəbiyyat üzrə Nobel Mükafatını, 1997-ci ildə isə Klod Koen-Tannudji Fizika üzrə Nobel Mükafatını qazanıb.
Əlcəzair xalqı arasında qonaqpərvərlik önəmlidir. Bu, ərəb adətlərinin Fransız Qal ənənələri ilə qarışığıdır. Hamı yad adamlara qarşı mehribandır. Kiçik bir məclisdə ağsaqqaldan başlayaraq hər bir insanı ayrı-ayrılıqda salamlamaq nəzakət sayılır. Barmaqlarınızla obyektlərə və ya insanlara işarə etmək kobudluq sayılır. Heç vaxt sol əlinizlə kiməsə bir şey verməyin, sağ əllə verin.
Yaxın dostlar və qohumlar tez-tez bir-birlərini ziyarət edirlər və öncədən bir-birinə gələcəklərini deməyə ehtiyac yoxdur. Kimisə ziyarət edərkən, ev sahibinə kiçik bir hədiyyə gətirmək adətdir.
Əlcəzairdə 1990-cı illərdə islamçılarla hərbi hökumət arasında şiddətli vətəndaş müharibəsi baş verib. “Çirkli müharibə” kimi tanınan bu müharibə 200.000-ə yaxın əlcəzairlinin ölümünə səbəb oldu, onlardan 15.000-i itkin düşüb.
Əlcəzair iki dəfə futbol üzrə Afrika Millətlər Kubokunun qalibi olub. Əvvəlcə 1990-cı ildə, sonra isə 2019-cu ildə.
Əlcəzairin rəsmi dini İslamdır, hər hansı başqa dini təbliğ etmək qanunsuzdur. Hüquq sistemi Fransa məhkəmə sisteminə və şəriət qanunlarına əsaslanır
Pulsuz milli səhiyyə xidməti 1974-cü ildə hökumət tərəfindən tətbiq edilib və xəstə və yaralananlara xidmət göstərir.
Osman Eminov
Gununsesi.info
