63 yaşlı İran prezidenti İbrahim Rəisinin helikopter qəzasında həlak olması Əli Xameneyidən sonra İslam Respublikasının Ali Rəhbəri vəzifəsində mübarizəni təzələyib.
Gununsesi.info xəbər verir ki, bu barədə Agence Nova-ya İran əsilli geosiyasi analitik Nima Baheli məlumat verib.
O, bildirib ki, Konstitusiyaya görə, birinci vitse-prezident (Məhəmməd Möhbər) prezidentin səlahiyyətlərini öz üzərinə götürməlidir: “Bundan sonra növbəti prezidentə səs vermək üçün əlli gün ərzində seçkilər təyin ediləcək. Bu, institusional baxımdan belədir. Orta müddətli perspektivdə Rəisinin ölümü çox güman ki, ali lider rolu uğrunda yarışı açacaq. Bu rol onun artıq qismən qazandığı roldur. Bəzi mənbələr onun yaxın səkkiz il ərzində vəfat edəcəyi təqdirdə Xameneyidən sonra onun yerinə keçəcəyinə inanırdılar. Rəisinin ölümü ilə bütün kartlar qarışdırılır və İslam Respublikasında müxtəlif güc oyunları açılır”.
Analitikin fikrincə, İran prezidentinin gedişindən sonra Yaxın Şərqdəki regional ssenari heç bir xüsusi sarsıntı keçirməməlidir. “Mənim fikrimcə, regional panorama az dəyişir. Bu qəzanın iki şərhi var. Birinci, helikopterin 40 yaşdan yuxarı olması və İranın sanksiyalar altında öz aktivlərini lazımi qaydada saxlaya bilməməsi səbəbindən real qəza olub. Digər tərəfdən qəribədir ki, üç helikopterdən yalnız prezidentin helikopteri qəzaya uğrayıb. Belə bir perspektiv insanı, kənar müdaxilədən daha çox daxili təxribat haqqında düşünməyə vadar edə bilər. Bu da heç kim üçün əlverişli olmayan daha da eskalasiyaya səbəb olacaq”.
Analitik vurğulayır ki, Birləşmiş Ştatlarla detensiyadan qaçmaqda və Rəisinin yeni ali lider olmasına mane olmaqda maraqlı olan çox adam var.
O, qeyd edir ki, 63 yaşlı Rəisi əslində Ali Rəhbər Əli Xameneyinin varisi olmaq üçün mübarizə aparırdı:”Son dörd-beş il ərzində İslam Respublikasının daxili dairəsinin Rəisinin təmsil etdiyi ekstremist qrupların xeyrinə getdikcə güclənməsi bu vəziyyəti daha da gərginləşdirib. Ola bilsin ki, çoxları hakimiyyəti ekstremist qrupların əlində mərkəzləşdirməkdənsə, ali rəhbərə sistemi keçmişə qaytarmaq üçün siqnal göndərməkdə maraqlı olub”.
Nima Baheli Sonda onu da vurğulayıb ki, bu hadisədən sonra dünən İranın müxtəlif şəhərlərində atəşfəşanlıqların keçirildiyinin şahidi də olduq: “Müxtəlif şəhərlərdə atəşfəşanlıqlar ilə etiraz formaları nümayiş etdirir ki, iranlılar Rəisinin simasına o qədər də müsbət baxmayıblar və problem nümayişçilərin parçalanması və rejimin bir olmasıdır. Rəisinin 63 yaşı var idi və hələ mandatına iki il qalmışdı. 2021-ci il parlament seçkilərində səsvermə hüququna malik olanların 48 faizi və etibarsız bülletenlərin təxminən 13 faizi aşağı səviyyədə iştirak edib. İslam Respublikası sistemində bir çox insan onun gedişindən xüsusilə kədərlənmir. Çünki o, gələcək varisi olaraq Ali Rəhbər Əli Xameneyidən yaşıl işıq yandırmaqla bu və ya digər formada öz hakimiyyətini möhkəmləndirib və mövqelərini gücləndirib. Bu element sistemin daxili vəziyyətini daha da çətinləşdirir”, -deyə ekspert əlavə edib.
İranın xarici işlər naziri Hüseyn Əmir Abdullahian ölümü ilə bağlı isə analitik deyir ki, o, Səudiyyə Ərəbistanı ilə münasibətləri bərpa edib. Eyni zamanda Əmir Abdullahian Vaşinqton və Tehran arasında detenti təşviq etmək üçün Omanda ABŞ ilə bir sıra görüşlərdə də iştirak etmişdir.
Onun sözlərinə görə, Əmir Abdullahian İslam Respublikası daxilində yeni siyasətçilər nəslinə mənsub olan çox maraqlı şəxsiyyətdir.
Şəbnəm
Gununsesi.info
