Ukrayna əhalisinin demək olar ki, 20%-i hazırda xaricdədir. Müharibədən sonrakı ilk seçkilər təyin olunduqda, bu ölkədən kənarda yerləşən ukraynalı seçicilərə səs vermək imkanını təmin etmək mütləqdir.
Gununsesi.info xəbər verir ki, OPORA Vətəndaş Şəbəkəsinin Kommunikasiyalar üzrə Meneceri Yekaterina Jemçujnikova Ukraynanın müharibədən sonrakı ilk seçkilərdə qarşılaşacağı problemlər və onların həlli yollarını müzakirə edir və Ukraynanın niyə xaricdə səsvermənin təşkilinə indidən hazırlaşmalı olduğunu yazıb.
Köşə müəllifi yazır ki, Ukraynanın müasir tarixində baş verən hadisələr həmişə xarici seçicilərin fəallığında nəzərəçarpacaq iz buraxıb.
“Lakin başa düşmək lazımdır ki, xaricdə tarixən aşağı seçici fəallığının səbəbi heç də həmişə ukraynalı miqrantların özlərini ukraynalı kimi təqdim etməməsi deyil”, – Yekaterina Jemçujnikova qeyd edir.
OPORA vətəndaş şəbəkəsi diplomatik qurumların və Ukrayna diasporunun nümayəndələri arasında əvvəlki seçki prosesləri zamanı qarşılaşdıqları problemlərlə bağlı araşdırma aparıb.
Birincisi, sorğuda iştirak edən diplomatların demək olar ki, yarısının (46%) fikrincə, seçki günü səfirlik və ya konsulluqlarda seçki məntəqələrinin aşağı tutumunda problem var – bu, 1000 nəfəri keçmir. Respondentlərin yalnız 8%-i tutumu 2000 və ya daha çox adam kimi qiymətləndirib.
İkincisi, Ukrayna diasporundan olan respondentlərin 31%-i üçün səsvermədə ən böyük maneə resursların olmamasıdır. Səfirlik və konsulluqlarda seçki məntəqələri yaradıldığından, hətta Estoniya kimi kiçik ölkələrdə yaşayan ukraynalılar da səs vermək üçün qismən uzun məsafə qət etməlidirlər.
“Ona görə də xarici seçki dairəsində seçici fəallığı aşağıdır ki, orada insanların səsvermə həvəsi azdır, ona görə ki, onların səs vermək imkanları yoxdur”, – ekspert yazır.
Digər tərəfdən, genişmiqyaslı işğaldan sonra kütləvi miqrasiya prosesləri diplomatik qurumların yükünü artırıb, Yekaterina Jemçujnikova bildirir.
Xarici İşlər Nazirliyinin Konsulluq Xidməti Departamentinin direktoru Roman Qoryainov da qeyd edir ki, konsulluq qeydiyyatının seçici siyahısının tərtibi üçün əsas kimi qalıb-qalmaması məsələsi indi çox aktual məsələdir.
“Biz indi bu seçkilərə hazırlaşmalıyıq. Nə vaxt olacağını bilmirik, amma biz artıq məlumatlandırma işləri aparmalıyıq. Axı, potensial seçicilərin ilkin qeydiyyatı məsələsi indi çox aktualdır, çünki son tarixlərdir. İndi qanunvericilikdə seçici siyahılarının tərtibi üçün ayrılan vəsaitlər təəssüf ki, kifayət qədər effektli olmayacaq”, o hesab edir.
Köşə müəllifi vurğulayır ki, müharibədən sonrakı ilk seçkilərdə son nəticədə hansı prosedurların işləməsindən asılı olmayaraq, xaricdəki ukraynalılar seçici siyahısına düşmək üçün öz hərəkətlərinin alqoritmini əvvəlcədən bilməlidirlər. Qanunvericilik tənzimləməsindən əlavə, bunun üçün məlumat işi tələb olunacaq.
OPORA şəbəkəsi eksperti xatırladır ki, mövcud qanunvericilik prosedurlarına əsasən, xaricdə keçirilən seçkilərdə konsulluq qeydiyyatında olmayan vətəndaşlar da səs verə bilərlər.
“Əgər qeyd olunan çətinliklərin öhdəsindən gəlməli olan həll yollarından danışsaq, əlavə seçki məntəqələrinin açılması ideyası xaricdəki Ukrayna vətəndaşları arasında populyardır. Lakin diplomatlar bu variantı tez-tez qeyd etsələr də, onun effektivliyinə müəyyən şübhə ilə yanaşırlar – yəqin ki, işçi çatışmazlığı səbəbindən xaricdə yeni seçki məntəqələri açmaq və onların fəaliyyətini təmin etmək imkanında qeyri-müəyyənliyə görə”, – Yekaterina Jemçujnikova qeyd edir.
Onun sözlərinə görə, diplomatlar arasında respondentlərin əksəriyyəti Diya proqramından istifadəni potensial olaraq alternativ səsvermənin ən effektiv üsulu kimi qiymətləndirib və elektron səsvermə ayrıca ikinci yerdə qərarlaşıb.
Amma müsahibələrdə iştirak edən Ukrayna vətəndaşları elektron səsvermə üsullarına daha çox təmkinli yanaşırlar.
Digər alternativlər arasında diplomatlar poçtla səsverməni ümumiyyətlə səmərəsiz və ya daha çox səmərəsiz kimi qiymətləndiriblər. Lakin bu variant poçtun hələ də mühüm rabitə vasitəsi olduğu və ya poçt səsverməsinin tətbiq olunduğu ölkələrdə – ABŞ, Böyük Britaniya və Almaniyada yaşayan Ukrayna vətəndaşları və müxtəlif alternativ səsvermə üsulları tərəfindən dəstəkləndi.
Ümumiyyətlə, hər iki qrupdan olan respondentlərin böyük əksəriyyəti müxtəlif alternativ səsvermə üsullarının kombinasiyasının effektivliyini müsbət qiymətləndirib.
Səid Əhmədli
Gununsesi.info
