Seçkiyə çox az vaxt qalıb. İki aydan az müddətdə seçki olacaq. Bəs biz seçkilərə hansı şərtlərlə gedirik? Müxalifəti hansı təhlükələr və fürsətlər gözləyir?
Gununsesi.info-nun xəbərinə görə, bu suallara cavabı AKSOY Araşdırma Şirkətinin qurucusu Ertan Aksoy Türkiyə gündəmi ilə bağlı şərhində yazıb.
Həmin materialın maraqlı məqamlarını təqdim edirik:
Müxalifətin ilk seçkidə qalib gəlməsi üçün demək olar ki, hər şey əlverişli olsa da, ciddi risk yaranıb. Bu risk parçalanma riskidir. Ötən həftə cənab İnce namizədlik üçün tələb olunan 100.000 imzanı topladı. Görünür, o, namizədliyində qətiyyətlidir. Keçmişdə Rifah Partiyasının təmsil etdiyi Siyasi İslamçı hərəkatın iki nümayəndəsi Fatih Ərbakan və Ərdoğan birləşib.
Bölmə debatı açılanda verilən ilk sual İncə bəyin namizəd olacağı təqdirdə neçə səs alacağı sualıdır. Tədqiqatçılar bu sualın cavabını yaxın günlərdə tapacaqlar. Çünki yekunlaşdırmadan aparılan ölçmələr əhəmiyyətli səhvlərə meyllidir. Bununla belə, məncə, səslərin faizi ilə bağlı məsələnin müzakirəsi natamam olardı. Bölünmənin təsiri onun neçə səs almasından asılı olmayaraq nəticələr yarada bilər. Yaxın keçmişdə bunun çoxlu misalları var. Məsələn, Səadət Partiyası 2019-cu ildə keçiriləcək yerli seçkilər yolunda İstanbulda namizəd irəli sürməsəydi, CHP az fərqlə seçkini uduzardı. Xatırlatmaq istəyirəm ki, həmin seçkidə Səadətin namizədi cəmi 1,2 faiz səs toplayıb. Bölmənin yaratdığı risklərlə bağlı eyni seçimdən daha bir konkret misal gətirək; CHP-nin İstanbulu 13 min səs fərqi ilə qazandığı 31 mart 2019-cu il seçkisində DSP uduzmağa səs verdi (qalib gələ bilməyəcəyi çox aydın idi) və 30 min 817 səs topladı.
Yaxın keçmişdə solun bölünməsinin ən mühüm nümunəsi 1994-cü il yerli seçkilərdir. Sosial demokrat partiyalar olan SHP, DSP və CHP-nin səsləri ümumilikdə 34%-ə çatsa da, seçkidə Rifah Partiyasının namizədi Ərdoğana 25,19%-lə qalib gəliblər. Eynilə, “Metal Yorğun Melih Gökçek” indi Ankara seçkilərində həmin seçkidə 0,4% səslə qalib gəlib. Düzəliş edirəm, həmin seçkidə cəmi 9,85 səs toplayan CHP və DSP ayrı-ayrı namizədlər çıxararaq seçkini qazandılar. Qazandıqlarını ona görə deyirəm ki, o vaxt sosial-demokrat siyasət adına qərar verən “fikirlərinə aşiq” siyasətçilər şəxsi karyeralarını, rəqiblərinə qarşı hisslərini, böyük eqolarını ölkəni gözləyən riskdən üstün tutdular və qərar verdilər. müvafiq olaraq. 30 ilə yaxındır ki, onların yaratdığı bu nəticəni dəyişməyə çalışırıq.
Bu gün mən İncə bəylə eyni problemi görürəm. Səbəbini izah edim; CHP və HDP seçicilərinin, demək olar ki, hamısı, İYİ Partiya seçicilərinin əksəriyyəti cənab Kılıçdaroğluna səs verməkdə qərarlı olsa da, Kılıçdaroğludan başqa müxalifətdən heç bir namizədin ikinci tura vəsiqə qazanma şansı yoxdur. Əslində, cənab İncənin ikinci tura vəsiqə qazanması ehtimalı yoxdur, amma onun seçkini ikinci tura buraxması ehtimalı var.
Təhlillərimiz göstərir ki, iki namizəd getsə, cənab Kılıçdaroğlu seçkidə ciddi fərqlə qalib gələcək. İcazə verin, təxminən 2 həftə ara ilə apardığımız iki ölçmənin nəticələrini sizinlə paylaşım.
Göründüyü kimi, fərq qorunub saxlanılsa da, 11%-dən 13,6%-ə yüksəlib. Fərq bu qədər olsa da, soruşa bilərsiniz ki, cənab İncənin namizədliyi niyə risk yaradır? İlk cavabım Ərdoğanı qiymətləndirməmək olardı. 20 ildən artıq bir müddətdə hakimiyyətini dəfələrlə qoruyub saxlaya bilən, hətta əsas seçicilər 30% civarında olan, ictimai imkanlardan ən yaxşı şəkildə istifadə edən liderdir.
Müxalifət kadrları və proqramı ilə çoxlu gedişlər etdi. Biz hələ Ərdoğanın hərəkətlərini görməmişik. Odur ki, fərqin azalacağı ehtimalına məhəl qoymamaq reallıqla əlaqəni pozmuş olar. Bu ehtimalın üstünə, müxalifət namizədlərinin bölünərək bir-birini tənqid etdiyi bir seçki düşünün.
Xülasə, seçki müxalifət adından bir neçə namizədlə keçirilərsə, seçkinin ikinci tura keçmə riski var. İkinci tura keçmək, keçmiş nümunələrdə olduğu kimi bir çox risklər daşıyır. Bütün bunlardan asılı olmayaraq, uzun müddətdir apardığımız ölçmələr göstərir ki, cənab Kılıçdaroğlu bu seçkidə birinci turda, yoxsa ikinci turda qalib gələcək. Geridə qoyduğumuz müddətdə tarix öz qeydlərinə təkcə “uduzmağa namizəd” qara təbliğatçıları deyil, həm də “ikinci tura çıxmaq üçün” ideyalarına aşiq olanları da əlavə edəcək.
Tərcümə:
Afət
